Cleifion Covid-19 yn cael eu hannog i roi plasma drwy broses newydd arloesol

Casglu plasma yn bosibl yng Nghymru erbyn hyn drwy broses afferesis

Mae Gwasanaeth Gwaed Cymru yn galw ar ddynion sydd wedi cael prawf Covid-19 positif ac sydd wedi gwella o’r feirws, i helpu’r GIG gyda’r posibilrwydd o achub bywydau drwy roi eu plasma.

Ar hyn o bryd, mae dau dreial clinigol mawr yn y Deyrnas Unedig, sef RECOVERY a REMAP-CAP, wrthi’n archwilio p’un a ellir defnyddio plasma llawn gwrthgyrff o gleifion Covid-19 sydd wedi gwella, i drin cleifion sy’n ymladd yn erbyn y feirws.

Mae plasma gan gleifion sydd wedi gwella o COVID-19 yn gallu cynnwys gwrthgyrff a gynhyrchwyd pan oedd system imiwnedd y claf yn ymladd y feirws. Mae’r treialon clinigol yn archwilio effaith trosglwyddo’r plasma hwn i gleifion ysbyty sydd fwyaf sâl gyda Covid-19.

Mae Gwasanaeth Gwaed Cymru wedi bod yn casglu plasma o roddion gwaed ers mis Mai. Nawr, mae’n bosibl casglu plasma yng Nghymru hefyd yn defnyddio proses plasmafferesis arbenigol, sy’n dychwelyd y gwaed yn ôl i’r rhoddwyr ar ôl tynnu’r plasma.

Dywedodd Alan Prosser, cyfarwyddwr Gwasanaeth Gwaed Cymru: “Drwy roi eu plasma, mae cleifion yng Nghymru yn cael cyfle i gyfrannu at ymchwil a allai helpu i ddod o hyd i driniaeth ar gyfer Covid-19.

“Rydym yn gyffrous iawn o fod yn casglu plasma nawr drwy broses o’r enw plasmafferesis, gan y bydd yn ein galluogi i dderbyn mwy o roddion gan bob unigolyn drwy’r dull hwn. Ein hamcan ar hyn o bryd ydy casglu cymaint ag y gallwn i roi popeth sydd ei angen ar yr ymchwilwyr i ddatblygu’r gwaith hynod bwysig hwn.

“Dim ond rhoddwyr sydd wedi derbyn llythyr gwahoddiad neu SMS gan Iechyd Cyhoeddus Cymru y gallwn eu derbyn, ond buasem yn gofyn i unrhyw un sy’n cael gwahoddiad i gysylltu â ni i gael gwybod sut y gallent ymuno yn y frwydr yn erbyn Covid-19.”

I gefnogi’r treialon, mae pob dyn 17-70* oed sy’n profi’n bositif am Covid-19 yng Nghymru yn cael gwahoddiad i roi eu plasma. Yng Nghymru, dim ond gan ddynion mae rhoddion plasma yn cael eu cymryd ar hyn o bryd, gan fod ymchwil yn awgrymu bod gan ddynion lefelau gwrthgyrff llawer uwch na menywod.

Mae rhoddwyr sy’n rhoi plasma drwy roi gwaed yn gallu rhoi un uned o blasma bob 12 wythnos, ac mae’r rhan fwyaf o roddwyr yn gallu rhoi un uned o blasma ymadfer fel arfer, cyn i’w lefelau gwrthgyrff ddisgyn o dan y lefel ofynnol. Gallai rhoddwyr sy’n rhoi plasma drwy blasmafferesis allu rhoi hyd at ddwy uned bob pythefnos, os yw lefel eu gwrthgyrff yn caniatáu.

Daeth Karl Jones, perchennog busnes lleol o Fro Morgannwg yn un o’r rhoddwyr cyntaf yng Nghymru i roi plasma yng nghlinig plasmafferesis Gwasanaeth Gwaed Cymru yn Nhonysguboriau. Dywedodd:

“Dwi’n gwybod o lygaid y ffynnon pa mor bwysig ydy rhoi plasma, gan fy mod i wedi cael Covid-19 fy hun. Er fy mod i wedi cael cur pen difrifol, tymheredd uchel a bod fy nghorff yn brifo drosto – rwy’n ystyried fy hun yn lwcus iawn.

“Dwi yma heddiw oherwydd fy mod i eisiau helpu cleifion Covid-19. Roeddwn ychydig yn bryderus pan gyrhaeddais, ond mae’r staff wedi bod yn ardderchog, ac wedi gwneud i mi deimlo’n gyfforddus. Dwi wedi cael cynnig paned o de a bisged hyd yn oed!

“Ar ôl i mi wella, cysylltodd Iechyd Cyhoeddus Cymru i ofyn a fuaswn yn fodlon rhoi fy ngwrthgyrff i helpu cleifion yn yr ysbyty sy’n dioddef go iawn. Doeddwn i ddim yn gallu dweud na.

“Roedd y broses yn hawdd ac yn syml iawn. Fe wnes i apwyntiad i gael fy sgrinio yn Nhonysguboriau, a chefais fy ngwirio i wneud yn siŵr fy mod i’n ddigon iach i roi gwaed, a dyma fi heddiw.

Roedd y broses o roi gwaed ei hun yn iawn ac o fewn awr, roeddwn wedi gadael ac yn barod i gario ‘mlaen gyda fy niwrnod.

Os fyddwch chi’n cael yr alwad, gwnewch rhywbeth gwych i geisio ymladd yn erbyn covid-19; rhowch waed a chefnogi’r fenter achub bywyd hon.”

Ar hyn o bryd, mae’n bosibl casglu plasma drwy blasmafferesis yn Llantrisant a Wrecsam, ond bydd y broses yn cael ei chynnig yn Dafen cyn bo hir hefyd (Llanelli). Gellir casglu gwaed drwy waed cyflawn ar draws Cymru.